BÀI 2: BẢN ĐỒ. MỘT SỐ LƯỚI KINH, VĨ TUYẾN. PHƯƠNG HƯỚNG TRÊN BẢN ĐỒ

1. KHỞI ĐỘNG

Tình huồng:

Bạn nữ: Quả địa cầu không phải là bản đồ

Bạn nam: Đây là bản đồ đấy

Theo em bạn nào nói đúng?

1. NỘI DUNG
2. Nội dung chính
3. Khái niệm bản đồ
4. Một số kinh tuyến, vĩ tuyến
5. Phương hướng trên bản đồ
6. Cụ thể
7. Khái niệm bản đồ

CH: Hãy cho biết Qủa cầu và bản đồ có điểm gì giống và khác nhau?

Trả lời:

• Giống nhau: đều là phương tiện thể hiện bề mặt Trái Đất.
• Khác nhau:

+ Qủa Địa cầu: có dạng hình cầu, mô phỏng bề mặt Trái Đất hình dạng, kích thứơc đã thu nhỏ.

+ Bản đồ: thể hiện bề mặt Trái Đất trên mặt phằng, có 3 yếu tố: cơ sở toán học, yếu tố nội dung, các yếu tố bổ trợ.

CH: Hãy nêu một số ví dụ về vai trò của bản đồ trong học tập và cuộc sống?

Trả lời:

• Bản đồ là hình vẽ thu nhỏ bề mặt Trái Đất lên mặt phẳng trên cơ sở toán học, trên đó các đối tượng địa lí được thể hiện bằng kí hiệu bản đồ.
• Vai trò của bản đồ:

+ Bản đồ để khai thác kiến thức môn Lịch sử và Địa lí;

+ Bản đồ để xác định vị trí và tìm đường đi

+ Bản đồ để dự báo và thể hiện các hiện tượng tự nhiên

+ Bản đồ để tác chiến trong quân sự

1. Một số lưới kinh, bĩ tuyến của bản đồ thế giới

CH: Quan sát hình 1, em hãy mô tả hình dạng lưới kinh, vĩ tuyến của mỗi bản đồ?

Trả lời:

• Hình 1a: (Bản đồ theo lưới chiếu hình nón) Kinh tuyến là những đường thẳng đồng quy ở cực, vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm ở cực.
• Hình 1a: (Bản đồ theo lưới chiếu hình nón) Kinh tuyến là những đường thẳng đồng quy ở cực, vĩ tuyến là những cung tròn đồng tâm ở cực.
• Phương hướng trên bản đồ

Trò chơi tiếp sức:

Luật chơi: Chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm 2 hàng dọc tính từ bạn ngồi bàn đầu. Các nhóm có 1 phút để lên bảng viết tên hướng vào đầu mũi tên, mỗi bạn chỉ lên 1 lần và viết 1 hướng.

Thảo luận theo cặp trong 2 phút: Hãy xác định các hướng trên bản đồ Việt Nam. Xác định dãy Trường Sơn bắc chạy theo hướng nào?

Rút ra bài học:

- Phương hướng chính trên bản đồ: có 8 hướng chính (Bắc, Nam, Đông, Tây, Đông Bắc, Tây Bắc, Tây Nam, Đông Nam.

- Cách xác định phương hướng trên bản đồ ( Sgk): Với bản đồ có kinh tuyến, vĩ tuyến: phải dựa vào  các đường kinh tuyến và vĩ tuyến để xác định phương hướng. Nếu không ta sẽ dựa vào mũi tên chỉ hướng bắc trên bản đồ.

CH: Có thể dựa vào những cơ sở nào để xác định phương hướng trên bản đồ?

Trả lời:

- Theo qui ước, phần chính giữa bản đồ là phần trung tâm.

- Đầu trên kinh tuyến chỉ hướng Bắc. Đầu dưới chỉ hướng Nam.

- Đầu bên phải của vĩ tuyến chỉ hướng Đông. Đầu bên trái chỉ hướng Tây.

CH: ? Dựa vào bản đồ, hãy xác định vị trí hướng đi từ Hà Nội đến các địa điểm: Băng Cốc, Ma – ni – la, Xin – ga – po.

Trả lời:

• Hà Nội -> Băng Cốc theo hướng tây nam
• Hà Nội -> Manila theo hướng đông nam
• Hà Nội -> Xin-ga-po theo hướng nam

1. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Hoạt động lớp:

* Có 3 câu hỏi

* Mỗi câu trả lời đúng 5 điểm.

Câu 1: Quan sát bản đồ, cho biết phần đất liền của nước ta không tiếp giáp với biển ở những hướng nào?

1. Đông
2. Nam
3. Bắc
4. Tây Nam

Câu 2: Đặc điểm lưới kinh, vĩ tuyến của phép chiếu hình trụ:

1. Là những cung tròn đồng tâm ở cực
2. Kinh, vĩ tuyến là những đường thẳng đồng quy
3. Là những đường thẳng song song và vuông góc với nhau
4. Là những vòng tròn vuông góc với nhau.

Câu 3: Lựa chọn cụm từ thích hợp điền vào chỗ (…) cho khái niệm: Bản đồ là …… bề mặt Trái Đất lên mặt phẳng trên cơ sở toán học, trên đó các đối tượng địa lí được thể hiện bằng kí hiệu bản đồ.

1. Đối tượng địa lí
2. Phương tiện thể hiện
3. Hình vẽ thu nhỏ
4. Cơ sở toán học

Đáp án

1. C
2. C
3. C

D.HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Sưu tầm một số bản đồ và giới thiệu với các bạn trong lớp về các bản đồ đó.

1. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ

• Làm bài tập
• Ôn tập nội dung bài học
• Chuẩn bị nội dung bài 3